Władysław Stanisław Reymont - właściwie Stanisław Władysław Rejment - urodził się 7 maja 1867 r. we wsi Kobiele Wielkie jako syn organisty Józefa Rejmenta i Antoniny z domu Kupczyńskiej. W 1868r. jego rodzina przeprowadziła się do Tuszyna, gdzie proboszczem był stryj matki, a ojciec chrzestny późniejszego pisarza – ks. Szymon Kupczyński. Po jego śmierci w 1878r. ojciec organista nie mógł się porozumieć z nowym proboszczem, dlatego w 1880r. zakupił  gospodarstwo wraz z młynem położone niedaleko Tuszyna, w osadzie zwanej Jakubówka lub Wolbórka (od przepływającej tamże rzeki).  Wobec braku zainteresowania małego Reymonta grą na organach i niepowodzeniami w nauce, ojciec postanowił oddać syna na naukę praktycznego zawodu do zakładu krawieckiego swojego zięcia Konstantego Jakimowicza (męża najstarszej córki Katarzyny, zamieszkałej w Warszawie). Nie był to wybór akceptowany przez rozmarzonego chłopca, krawcem nigdy się nie czuł.

Za to w stolicy zafascynował go teatr. Swoich sił próbował w trupach aktorskich, przybierając  pseudonim artystyczny - Urbański. Lata 1885– 1888 to w życiu Reymonta - okres teatralny, który, z jednej strony dostarczył mu więcej rozczarowań niż satysfakcji, z drugiej jednak dał temat do jego pierwszej powieści pt. „Komediantka”. Niepewny byt artysty wędrownego teatru sprawił, że Reymont uległ namowom rodziny i podjął stałą pracę na kolei. Praca ta nie była dla niego łatwa, jednak obserwacje, jakie wówczas czynił i notował, samodzielnie studiowana lektura, stała się dla niego inspiracją, z tych doświadczeń czerpał w całej swojej literackiej karierze.

Tu też powstały pierwsze publikowane opowiadania, które zyskały pomyślną opinię uznanych autorytetów i skłoniły Reymonta do rozpoczęcia nowego życia, już w upragnionym fachu pisarza. Druk opowiadania „Wigilia” w krakowskiej „Myśli” oraz korespondencji „Spod Rogowa” w warszawskim „Głosie” nie zapewniły jeszcze literackiej drogi, ale już druk reportażu „Pielgrzymka do Jasnej Góry”, w której uczestniczył za  namową redaktora „Tygodnika Ilustrowanego” Aleksandra Świętochowskiego, przyniósł mu długo oczekiwaną popularność. Była to relacja z ogólnonarodowej pielgrzymki zorganizowanej w 100 rocznicę insurekcji kościuszkowskiej,  (ukazała się w 1894r). Teraz dopiero rozpoczął się prawdziwy pochód Władysława Stanisława Reymonta ku sławie. Korzystając z życiowych doświadczeń, pisze kolejne powieści: „Komediantkę” (1896r.), „Fermenty” (1897r.), „Ziemię Obiecaną”  (1898r.), a w 1899r. zaczyna pracę nad powieścią „Chłopi”. W tym okresie odbywa pierwsze podróże zagraniczne (do Anglii, Włoch, Francji ), poznaje też swoją przyszłą żonę Aurelię Szabłowską z domu Szacsznajder,  

13 lipca 1900r. we Włochach pod Warszawą, w wyniku katastrofy kolejowej, Reymont ulega wypadkowi. Wyprocesowane od carskiej kolei odszkodowanie w wysokości 38 500 rubli zabezpieczyło mu skromny byt, choć sam pisarz twierdził, że „to za mało, żeby żyć, a za dużo żeby umrzeć…”. W 1902 r, Reymont uzyskawszy w końcu unieważnienie wcześniejszego małżeństwa Aurelii żeni się, a w podróż poślubną państwo młodzi wyruszają do Francji (Bretania), gdzie powstanie znaczna część powieści „Chłopi” która ukazywała się w latach: w 1904r. „Jesień” i „Zima”, w 1906r. „Wiosna”, a w 1909r. „Lato”. Od początku uznano ją za arcydzieło, a autorowi przyznano w 1909r. nagrodę Lewentala. W 1917r. Akademia Umiejętności w Krakowie przyznaje nagrodę im. Mikołaja Reja, a w 1918r. zgłasza kandydaturę Reymonta do literackiej Nagrody Nobla za tę właśnie powieść.

Następne utwory, takie jak wypływający z zainteresowań spirytystycznych „Wampir” (1911r.) czy bardzo bliska sercu Reymonta trylogia historyczna „Rok 1794” (pisana w latach 1913- 1918)  nie dorównały sławą swoim poprzedniczkom. W okresie tym pisarz angażował się społecznie (dwukrotnie podróżował z akcją uświadamiającą do Ameryki, działał w przeróżnych komitetach i organizacjach), interesował się możliwościami  filmu, a także spełniał stare marzenia, jak choćby to o posiadaniu kawałka własnej ziemi. W 1912r. zakupił więc pałacyk w Charłupi Wielkiej. Niestety, ponieważ żona źle czuła się w środowisku wiejskim, pałacyk sprzedano ze stratą po upływie zaledwie 8 miesięcy. Spełnieniem marzeń stał się dopiero zakupiony w 1920r. majątek Kołaczkowo.

 Nagroda Nobla za „Chłopów”, o której dowiedział się 13 listopada 1924r., przyszła w okresie wzmagającej się choroby. Nie odebrał jej osobiście, a uczynił to w jego imieniu ambasador Polski w Sztokholmie – Alfred Wysocki. Reymont przebywał wówczas na kuracji w Nicei, źle znosił wielki szum wynikający z tego niezwykłego wyróżnienia. Omijał większość uroczystości organizowanych na jego cześć, ale nie odmówił obecności między chłopami zebranymi w rodzinnej wsi Wincentego Witosa po to, by mu za tę literacką nobilitację ludu podziękować. Podczas swego ostatniego publicznego przemówienia 15 sierpnia 1925r., na Ogólnopolskich Dożynkach w Wierzchosławicach powiedział min.: „Hołd ten niezasłużony, bo jeśli praca moja przyniosła Polsce pożytek, to spełniłem tylko swój obowiązek wobec Ojczyzny.”

Zmarł 5 grudnia 1925r. i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie zapoczątkowując Aleję Zasłużonych. Jego serce natomiast spoczywa również w Warszawie w filarze Kościoła Świętego Krzyża obok serca Fryderyka Chopina.

Bibliografia:

1. Barbara Koc, Reymont – opowieść biograficzna, Warszawa 2000

2. https://www.splipcereymontowskie.pl/o-patronie/

3. http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/wladyslaw-stanislaw-reymont-wlasciwie- stanislaw-wladyslaw-rejment

 

Link do filmu:

https://vod.tvp.pl/filmy-dokumentalne,163/zycie-moje-skretami-biezy--opowiesc-o-zyciu-i-tworczosci-wladyslawa-st-reymonta,1094339